TRANH ĐÔNG HỒ BÉ CHĂN TRÂU THẢ DIỀU ÉP LỤA

Tranh dân gian góp phần không nhỏ vào việc lưu giữ các vốn văn hoá cổ xưa của dân tộc, làm cho đời sống tinh thần của người Việt Nam thêm phong phú và đa dạng.

Cặp tranh Em bé chăn trâu, theo thói chơi tranh Tết dán theo bộ đăng đối nhau cùng tiến vào giữa, thì tờ tranh ở mảng tường bên trái được gọi là Em bé chăn trâu thả diều, còn tờ tranh đối lại là Em bé chăn trâu thổi sáo. Cách gọi tên tranh như thế chỉ là “trông mặt đặt tên”. Các nghệ nhân xưa không đặt tên cụ thể để người xem trông hình mà gọi, nhưng ở hai bức tranh này vốn xưa ở mỗi bức có một câu chữ, do đó mọi người thường lấy đó làm tên tranh. Câu chữ ở bức thả diều là NHẤT RƯƠNG PHÚC LỘC ĐIỀN và ở bức thổi sáo là HÀ DIỆP CÁI THANH THANH. Năm chữ cắt thành hai hàng dọc không chỉ nói lên ý tứ của hình tượng mà còn tham gia vào bố cục của tranh. Với người chơi tranh là nông dân hầu hết không biết chữ, đã mấy ai đọc được và ngay cả khi đọc được thì cũng thật ít người hiểu được thâm ý. Vì thế giá trị của những dòng chữ này trước hết - cơ bản là làm cho bố cục tranh được trọn vẹn, đầy đặn như ước mơ đầu xuân của mọi người.

Dán hai tờ tranh Tết thuộc một bộ phải như treo hai vế của một câu đối, có bức 1 và bức 2 như vế ra và vế đối. Ở bộ tranh chăn trâu này phần chữ cả hai đều tận cùng bằng chữ thuộc vần bằng tức thuộc vế đối, nhưng vì cả nghệ nhân và người chơi tranh đều rất hạn chế về trình độ văn học, nên câu đối tranh ở đây là theo hình: Hai con trâu ở hai bức tranh phải được dán như từ hai phía đi vào giữa để gặp nhau, do đó bức thả diều dán ở tay phải người xem, bức thổi sáo ở bên trái.